جایگاه کیهان شناختی دایره و مربع در معماری مقدس (اسلامی)

Authors

دکتر حسن بلخاری

abstract

هنر و معماری سنتی ، مبتنی بر اصل تناظر میان عالم و آدم است. در ذهن بسیط انسان سنتی، نسبتها و مفتهیم انسانی چنان بسیط می یابند که داممنه وسیع کیهان را نیز در بر می گیرند و کیهانی که در این قلمرو شکل یافته و تصویر می شود چون محصول جهان بینی این انسان است تعریفی کاملاً انسانی می یابد. نظر بر این است که به همین دلیل بین مفاهیم کیهانی وانسانی در جهان بینی سنتی، اشتراک وسیعی به وجود می آید. تأثیر اصل تناظر در معماری مقدس، اشتراک ابعاد هندسی معبد – به عنوان نمونه کوچک شده کالبد حق (عالم) – و پیکر انسان است و به یک عبارت ، عمارت عالم و آدم یکی است . این معنا سبب گشته در کیهان شناسی ادیان شرقی به ویژه اسلام، اشکال هندسی، ابعاد کیهانی را شرح نموده وهم آنها در ساخت معماریهای مقدس تجلی یابند. در این میان دایره و مربع جایگاهی ویژه دارند. جایگاهی که در متون کیهان شناسی ، هم بیانگر روح لایتناهی عالم اند(به صورت دایره) و هم بیانگر ابعاد یتناهی آن(مربع).

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تأثیر نمادهای مربع و دایره در معماری مقدس هندوها، بودائیان و مسلمانان

در اندیشه حکمای مسلمان و غیرمسلمان رابطه نزدیکی بین انسان و کائنات وجود دارد، که آن‌ها طبیعت را با تمام شکوه و زیبایی‌اش دارای روحی رمزآلود و مقدس می‌دانند و بین باطن طبیعت و فطرت انسان ارتباطی وجود دارد که تنها به‌وسیله محاسبات  عددی و اشکال هندسی می‌توان به آن پی برد.در این پژوهش سعی شده به مفاهیم کاربردی این نمادها در معماری مقدس که نقطه‌ای برای اتصال روح انسان با کائنات در نظر گرفته شده است...

full text

بررسی تأثیر نمادهای مربع و دایره در معماری مقدس هندوها، بودائیان و مسلمانان

در اندیشه حکمای مسلمان و غیرمسلمان رابطه نزدیکی بین انسان و کائنات وجود دارد، که آن ها طبیعت را با تمام شکوه و زیبایی اش دارای روحی رمزآلود و مقدس می دانند و بین باطن طبیعت و فطرت انسان ارتباطی وجود دارد که تنها به وسیله محاسبات  عددی و اشکال هندسی می توان به آن پی برد.در این پژوهش سعی شده به مفاهیم کاربردی این نمادها در معماری مقدس که نقطه ای برای اتصال روح انسان با کائنات در نظر گرفته شده است...

full text

پدیداری زبان معماری و شهرسازی اسلامی در بروز حقیقت اثر معماری؛ رویکردی کیهان شناختی و شناخت شناختی

رویکردهای کیهان شناختی و شناخت شناختی بر این نکته تاکید دارند که زمینه بروز حقیقت یک پدیده در ماهیت معرفتی زبان اثر که بوسیله هنرمند خود را به جلوه می رساند، بروز پیدا می کند. این مفهوم به این نکته اشاره دارد که برپایی اثر معماری اسلامی را عمل تبیین در بروز حقیقت معماری منتسب به صفت اسلامیت یا همان معماری اسلامی می توان دانست. از سویی دیگر، نظام صورت بخش معماری می تواند به مثابه دستگاهی زبان گو...

full text

هندسه مقدس در طبیعت و معماری ایرانی

در شکل‌های مختلف موجود در طبیعت نسبت‌های معینی را می‌توان مشاهده کرد. این نسبت‌های هندسی تابع اصول انتزاعی و فراطبیعی با اعتقاد بر مقدس بودن موضوع خود و دارای یک زبان نمادین با ویژگی‌های روحانی دانسته شده‌اند، از این رو آنها را هندسه مقدس نامیده‌اند. تقدس هندسه قسمتی از یک دیدگاه کلی‌تر است که تمدن بشری در دوران باستان را دارای یک منشاء روحانی و عبادی می‌دانسته است. بنا بر این، تاریخ هندسه مقدس...

full text

تجلی سرمدیت در معماری مقدس اسلامی

زمان از مهمترین جنبه های جهانشناسی سنتی است که اصول آن در منابع سنت اسلامی به دقت تبیین می شود. در این سنت مطابق اصل سلسله مراتب وجود برای زمان مراتبی طولی در نظر گرفته می شود که بالاترین آن «سرمدیت» است. بر این مبنا ضمن تأکید بر این که تنها سرمد مطلق حضرت حق تعالی است، سایر جلوه های هستی در این عالم را تنها در پیوند با آن ازلیت و ابدیت مطلق واجد مرتبه ای از جاودانگی می دانند. به عبارتی اگرچه ه...

جایگاه پرندگان در معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی

برای بسیاری از مردم، پرندگان و طبیعت ارزش ذاتی دارند. پرندگان در طول تاریخ برای انسان اهمیت داشته و اغلب برای نمادهای فرهنگی باارزش مانند صلح، آزادی و وفاداری مورداستفاده قرار می‌گرفتند. علاوه بر لذتی که آن‌ها می‌توانند برای مردم بیاورند، ما به آن‌ها برای عملکردهای بحرانی زیست‌محیطی وابسته‌ایم. پرندگان با مصرف مقادیر عظیمی از حشرات و کنترل جمعیت جوندگان، کاهش آسیب به محصولات کشاورزی و جنگل‌ها و...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
هنرهای زیبا

Publisher: پردیس هنرهای زیبا_دانشگاه تهران

ISSN

volume 24

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023